Γύρνα Πίσω Κάρολε

Μετάφραση του άρθρου του Bernard Porter «Come Back Karl» από το London Review Of Books (20 Νοεμβρίου 2009)

Ανάμεσα στους πανηγυρισμούς για την πτώση του Τείχους του Βερολίνου 20 χρόνια πριν, έχω μείνει να αναρωτιέμαι αν είμαι ο μόνος που που πήρα την αντίθετη κατεύθυνση εκείνη την εποχή. Με μετέτρεψε σε μαρξιστή.Σ’ όλη την ενήλικη ζωή μου πριν από τότε, πίστευα πως ο Μαρξ είχε λάθος, προβλέποντας για παράδειγμα πως ο καπιταλισμός θα έπρεπε να γίνει πιο βάρβαρος πριν υπονομευτεί από τις εσωτερικές του αντιφάσεις.Η Ρωσική επανάσταση όμως δεν είχε διεξαχθεί στην πιο εξελιγμένη καπιταλιστικά χώρα, που είναι και το γιατί, βάσει του δικού μου σκεπτικού μπορούσε μονάχα να επιβιώσει μέσω της τυραννίας – ένα πρόωρο μωρό σε θερμοκοιτίδα ήταν μάλιστα η μεταφορά που αρεσκόμουν να χρησιμοποιώ. Στη Δύση αποδεικνυόταν πως οι πεφωτισμένες καπιταλιστικές κοινωνίες μπορούσαν να λειάνουν τις πιο αδρές γραμμές τους, ενσωματώνοντας την σοσιαλδημοκρατία, το κράτος πρόνοιας, την κατάργηση των αποικιών και τα λοιπά.Όλα αυτά έμοιαζαν να βάζουν ένα τέλος στις απαισιόδοξες προβλέψεις του γηραιού κυρίου, πως ο καπιταλισμός έπρεπε να γίνει χειρότερος πριν εκραγεί, απελευθερώντας μας για ένα θαυμαστό σοσιαλιστικό κόσμο που ούτε ο Μαρξ δε μπορούσε να περιγράψει με λεπτομέρειες (συνεπής με τη δικιά του πεποίθηση πως είναι η υλική βάση που καθορίζει το διανοητικό εποικοδόμημα) που εγώ καταρχάς, δεν ήμουν καθόλου σίγουρος πως τελικά θα μου άρεσε. Ευτυχισμένες μέρες.

Έπειτα ήρθε η Θάτσερ, ο Ρήγκαν και το 1989, συντρίβοντας τη θερμοκοιτίδα που ήταν το μόνο πράγμα που κρατούσε τον αδύναμο κομμουνισμό ζωντανό και αντιστρέφοντας τις σοσιαλδημοκρατικές “προοδευτικές”, όπως τις βλέπαμε, μεταρρυθμίσεις 50 ετών.Όλα αυτά φαίνονταν να οδηγούνται από υποβόσκουσες οικονομικές αναγκαιότητες. (Η Θάτσερ και ο Ρήγκαν απλά τις συνόδευαν.) Από τότε τα γεγονότα φαίνονται να ακολουθούν τις στενότερες προβλέψεις του Μαρξ κατά γράμμα: παγκοσμιοποίηση, ιδιωτικοποιήσεις, η κατάργηση της κρατικής παρεμβατικότητας στην οικονομία, η υπονόμευση της δημοκρατίας, ο θρίαμβος της καπιταλιστικής ορολογίας («πελάτες» των σιδηροδρόμων αντί για επιβάτες), ο μαρασμός της σοσιαλιστικής ιδεολογίας και μια σειρά καπιταλιστικών κρίσεων, με την κάθε μία χειρότερη από την προηγούμενη μα χωρίς καμία από αυτές να δείχνει κάποιο σημάδι πως θα είναι η τελευταία. Γύρνα πίσω, Κάρολε, σου συγχωρούνται όλα. Είχες δίκιο.(Μέχρι και την “επανάσταση” δηλαδή.)

Φαντάζομαι πως κι άλλοι θα είχαν σκέψεις σαν κι αυτές, αλλά δεν έχω δει και πολλά τέτοια σημάδια τέτοιων μέσα στις θριαμβολογίες που χαιρέτισαν την 20^η επέτειο της πτώσης του Τείχους.

Μετάφραση: Κώστας Αρβανίτης

Πηγή: London Review Of Books