Ο Σλάβο Ζιζεκ καλωσορίζει το 2012 στέλνοντας μήνυμα αγώνα από το Deutsche Welle

Από το Media Center της Deutsche Welle 

Αλλά πρώτα, άνθρωποι ανά τον κόσμο έχουν βγει στους δρόμους για να απαιτήσουν αλλαγή.

Μιλάμε με έναν προοδευτικό διανοητή για το φαινόμενο.

Ο Slavoj Zizek είναι ένας αιρετικός («provocateur»). Καλείται να «κόψει τα… καρύδια του καπιταλισμού» προς όφελος μιας νέας μορφής κοινωνικής οργάνωσης. Και θέλει να δώσει τη θεωρητική υπόσταση του κλιμακούμενου διεθνούς κινήματος διαμαρτυρίας.

«Είναι ώρα για μια νέα αρχή» λέει, αλλά τι ακριβώς σημαίνει αυτό;

«Οι κοινωνίες μας επιστρέφουν ολοένα και περισσότερο σε μια λογική απαρτχάιντ: Υπάρχουν άνθρωποι που είναι μέσα, υπάρχουν άνθρωποι που είναι έξω.

Όλο αυτό νομίζω πως σιγά-σιγά προσεγγίζει ένα σημείο μηδέν, όπου οι βασικές συντεταγμένες των κοινωνιών μας, των ελευθεριών μας κλπ δυνητικά απειλούνται».

«Το να «ξεφορτωθούμε» τη δημοκρατία θα μπορούσε να είναι λύση;».

«Όχι, αλλά η δημοκρατία θα πρέπει να επαναθεμελιωθεί, διαφορετικά θα γίνει απλά παρωχημένη (σ.σ. ξεπερασμένη, απαρχαιωμένη)».

«Η κοινωνία μας χρειάζεται να υιοθετήσει κάποιες από τις αρχές του κομμουνισμού» λέει ο Zizek. Οι φυσικοί πόροι, η επιστημονική έρευνα και η ψηφιακή τεχνολογία δεν πρέπει να είναι πηγή ιδιωτικής κερδοφορίας, πρέπει να ανήκουν σε όλους.

«Είστε από τη Σλοβενία και ζήσατε τη σκληρή πραγματικότητα του να ζεις κάτω από σοσιαλιστικό καθεστώς, π.χ. δεν σας επιτρεπόταν να διδάξετε. Δεν είναι δύσκολο να πιστέψετε στην ιδέα του κομμουνισμού μετά από όλα αυτά;»

«Ξέρετε, θεωρούμε το σοσιαλισμό ως κάτι συγκεκριμένο; Ήταν λίγο καλύτερα. Τα σύνορα ήταν τελείως ανοιχτά. Είχαμε πρόσβαση σε όλα τα δυτικά βιβλία, παρ’ όλα αυτά ζούσαμε σε κομμουνιστική χώρα, έτσι είδαμε ότι το κομμουνιστικό σύστημα δε λειτουργεί. Αλλά την ίδια στιγμή ο δυτικός καπιταλισμός δεν ήταν για μας ό,τι ήταν για τους ανθρώπους στη ΛΔ της Γερμανίας ή στη Βουλγαρία ή δεν ξέρω πού, κάποια μακρινή ιδέα…»

«Άρα ήσασταν κάπου ενδιάμεσα».

«Ενδιάμεσα, και πιστεύω ότι ακριβώς όταν περνάς από μια μορφή κοινωνικής οργάνωσης σε μια άλλη, αυτό το ενδιάμεσο χρονικό σημείο του περάσματος είναι και το χρονικό σημείο που τα πράγματα στιγμιαία γίνονται ορατά».

Ένα χρονικό σημείο σαν το 2011. Σε ολόκληρο τον κόσμο οι άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για την κοινωνική αδικία και τις υπερβολές του καπιταλισμού.

Το κίνημα “occupy” έχει γίνει διεθνές φαινόμενο και ο Slavoj Zizek έχει γίνει ένας από τους πιο εξέχοντες θεωρητικούς του μέντορες.

(σ.σ. Ομιλία Zizek): «Από όνειρο μετατρέπεται σε εφιάλτη».

«Είπατε κάποτε ότι το κίνημα “occupy” δεν πηγαίνει αρκετά μακριά».

«Είναι πολύ εύκολο να ρίξεις το φταίξιμο στους άπληστους τραπεζίτες. Η αποστολή δεν πρέπει να είναι να αλλάξουμε τους ανθρώπους, αλλά να αλλάξουμε το σύστημα ώστε οι άνθρωποι να έχουν λιγότερες ευκαιρίες να υλοποιήσουν, να πραγματοποιήσουν το κακό.

«Στηρίζετε ακόμα αυτήν τη διαμαρτυρία;»

«Ναι, αλλά δεν πρέπει να έχουμε αυταπάτες. Είναι πολύ εύκολο να ερωτευτούμε την κατάσταση: «Τι ωραία που είναι, είμαστε όλοι αλληλέγγυοι εδώ» κλπ. Αυτό δε με συναρπάζει καθόλου. Ποτέ δε μου άρεσαν αυτές οι μεγάλες, ενθουσιώδεις στιγμές. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι η επόμενη μέρα».

Τώρα τα μάτια όλων στρέφονται στον αραβικό κόσμο. Τι ακολουθεί την Αραβική Άνοιξη. Στην Τυνησία, τη Λιβύη και την Αίγυπτο, λαϊκές εξεγέρσεις ανέτρεψαν δικτάτορες. Αλλά τι θα συμβεί τώρα;;

«Ας είμαστε ξεκάθαροι. Π.χ. στην Αίγυπτο: Ο στρατός είναι ακόμα ο παλιός, καλός στρατός του Μουμπάρακ. Είναι ένα είδος σιωπηρής συμφωνίας μεταξύ του στρατού και της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, των Ισλαμιστών, ένα είδος χωρισμού σφαιρών.

«Άρα δεν πιστεύετε στην πραγματική αλλαγή στις αραβικές χώρες».

«Όχι, όχι, μπορούν να γίνουν. Το πιο πολλά υποσχόμενο γεγονός στην Αίγυπτο τον τελευταίο μήνα ήταν αυτή η απίστευτη, πώς να το πω, διαδικασία ζύμωσης και ανασυγκρότησης της κοινωνίας των πολιτών. Συνδικάτα, γυναίκες που αυτοοργανώνονται, φοιτητές κλπ. Αυτή είναι η μόνη ελπίδα».

Ο Slavoj Zizek είναι ένας σκεπτικιστής διανοούμενος. Γνωρίζει πώς πολλά από τα ιδανικά μπορούν να συντριβούν στα γρανάζια της πολιτικής πρακτικής και πόσο αποπλανητικός μπορεί να γίνει ο καπιταλισμός. Και γνωρίζει τα ρίσκα της διανοητικής ματαιοδοξίας.

«Έχετε μετατραπεί σε ένα είδος ροκ σταρ για το αριστερό κίνημα. Πώς είναι να σας ανάγουν σε τεράστια φυσιογνωμία;»

«Είναι αηδιαστικό και θα σας πω γιατί. Επειδή νομίζω ότι αυτή η λανθασμένη αντιμετώπισή μου σαν αστέρα της ροκ είναι βασικά ένας εκλεπτυσμένος και πολύ αποτελεσματικός τρόπος να με ξεφορτωθούν, με τη λογική του: «Α, είναι διασκεδαστικός τύπος αλλά μην τον παίρνετε και πολύ στα σοβαρά». Η νέα φόρμουλα είναι τώρα: «Μπορεί να φαίνεται απλά ένας γελωτοποιός, ένας stand-up comedian. Αλλά προσέξτε. Πέρα από αυτήν την όψη υπάρχει ένα θανατηφόρο, επικίνδυνο, βίαιο μήνυμα».

Για τον Slavoj Zizek το αληθινό μήνυμα είναι να αμφισβητείς τα πάντα.

 Μετάφραση: Κωνσταντίνος Σπηλιακόπουλος