Τέλος της ιστορίας” : Τι σήμαινε η διάλυση της ΕΣΣΔ;

 του Σπύρου Μαρκέτου

 “Ματιές στην ιστορία και την προοπτική του Κομμουνιστικού κινήματος, με αφορμή τα είκοσι χρόνια από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης.

Θυμάμαι πολύ καθαρά τη μέρα που διαλύθηκε η ΕΣΣΔ. Τέτοιες ημέρες μένουν χαραγμένες στη μνήμη όλων. Κάνεις κάτι απλό, καθημερινό, και τυχαία προσέχεις ότι στην οθόνη του σαλονιού συμβαίνει κάτι ασυνήθιστο· κοιτάζεις λίγο καλύτερα, και διαπιστώνεις ότι ο κόσμος όπως τον ήξερες έχει χαθεί κάτω από τα πόδια σου. Η Σοβιετική Ένωση δεν υπάρχει πια. Η Νέα Υόρκη χτυπήθηκε από άγνωστους τρομοκράτες. Τίποτε δεν θα μείνει όπως ήταν μέχρι χτες, βεβαιώνουν έκθαμβοι οι τηλεσχολιαστές. Ο ιστορικός συνήθως είναι πιο επιφυλακτικός. Ξέρει ότι το νόημα τέτοιων γεγονότων δεν είναι εκείνο που μοιάζει σε πρώτη ανάγνωση.

Τη μέρα που καρφωθήκαμε πάντως μπροστά στην τηλεόραση με τις εικόνες από το Κρεμλίνο, τρεις φίλοι με πολιτική παιδεία που κυμαινόταν από αναρχική ως τροτσκιστική, οι δυο μας ιστορικοί, δεν είχαμε αμφιβολία ότι ο κόσμος είχε αλλάξει. Κανείς μας δεν συμπαθούσε το σοβιετικό καθεστώς, αλλά όλοι νιώθαμε ότι άρχιζαν δύσκολοι καιροί για τα αριστερά κινήματα. Μερικά χρόνια αργότερα ο ένας από τους τρεις, που ήταν και ο πιο δραστήριος πολιτικά, αυτοκτόνησε. Καθυστερημένα αποδείχτηκε ότι εκείνη η μέρα των Χριστουγέννων του 1991 τον είχε πληγώσει πιο βαθειά απ’ όσο ήθελε να παραδεχτεί. Αμέτρητοι άλλοι λύγισαν για τον ίδιο λόγο. Ενώ αρκετά καθήκια που διαφεντεύουν έκτοτε Ελλάδα κι Ευρώπη, και είχαν δει την αριστερά σαν καριέρα κι όχι σαν αγώνα, αλλά ευνοούνταν από το εξουσιαστικό ήθος και τις οργανωτικές παραδόσεις του δήθεν δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, βρήκαν την ίδια μέρα ευκαιρία να μεταμφιέσουν ιδεολογικά την κυνική ιδιοτέλειά τους σε ρεαλισμό, αν όχι σε γενναία αποδοχή μιας τραγικής μοίρας. Σήμερα τρέμουν βλέποντας τη βασιλεία τους να τελειώνει. Είκοσι χρόνια όμως έτρωγαν καλά.

Είναι ο κόσμος πραγματικά ασφαλής χωρίς τη Σοβιετική Ένωση;

Του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ

Ακόμη από  τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης είκοσι χρόνια πριν, Δυτικοί σχολιαστές συχνά γιόρταζαν σαν αυτό που είχε εξαφανιστεί από τη παγκόσμια αρένα το Δεκέμβρη του 1991 να ήταν η παλιά Σοβιετική Ένωση, η ΕΣΣΔ του Στάλιν και του Μπρέζνιεφ, αντί η Σοβιετική Ένωση των μεταρρυθμίσεων της περεστρόικα. Επιπλέον, η συζήτηση για τις συνέπειες της επικεντρώθηκαν κυρίως στις εσωτερικές εξελίξεις της Ρωσίας. Ισόποσα σημαντικές, όμως, ήταν και οι συνέπειες για τις διεθνείς σχέσεις, συγκεκριμένα ξεχασμένες εναλλακτικές για μια πραγματική νέα παγκόσμια τάξη άνοιξαν με το τέλος του ψυχρού πολέμου.

Μετά την εκλογή μου σαν γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος τον Μάρτη του 1985, η Σοβιετική ηγεσία επεξεργάστηκε μια νέα ατζέντα εξωτερικής πολιτικής.

Η μετα θάνατον ζωή της Σοβιετικής Ένωσης.

Του Stephen F.Cohen

Έχοντας ζητήσει, να αποτιμήσει την Γαλλική Επανάσταση,200 σχεδόν χρόνια από το πέρασμα της, στον πρωθυπουργό της Κίνας Zhou Enlai, έχει περίφημα αναφερθεί ότι απάντησε»Είναι πολύ νωρίς για να απαντήσω».Αν και η μακροπρόθεσμη προοπτική που δόθηκε από τον Zhou, είναι πολύ πιο ακριβής από τις πεποιθήσεις Αμερικάνων σχολιαστών για τις αιτίες και τις συνέπειες του τέλους της Σοβιετικής Ένωσης μόλις 20 χρόνια πριν.

Ας εξετάσουμε τέσσερις συνηθισμένες εξηγήσεις. Η Σοβιετική Ένωση έπεσε γιατί ήταν »αθέμιτη.»

Κομμουνισμός: Παρελθόν και μέλλον στην αυγή και στη δύση του 20ου αιώνα

Η συνέχεια του αφιερώματος της Λέσχης για τα 20 χρόνια από το τέλος της Ιστορίας

Του Παναγιώτη Μαυροειδή

Με αφορμή τα 20 χρόνια από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ

Σχεδόν 20 χρόνια πέρασαν από την υποστολή της κόκκινης σημαίας της Σοβιετικής Ένωσης. Αξίζει να δούμε με μια γρήγορη ματιά τον κόσμο, με την ελπίδα της αφετηρίας του 1917 και με την πίκρα της ήττας, στο τέρμα μιας ηρωικής και τραγικής συνάμα πορείας, στο τέλος του 1991.

1919: ‘’μία και μόνη επιθυμία: να ‘ρθουμε στη Μόσχα!’’

Σε λιγότερο από δύο χρόνια, μετά  την νίκη των μπολσεβίκων τον Οκτώβρη στη Ρωσία, τον Μάρτη του 1919,  συγκλήθηκε στη Μόσχα η σύνοδος για την ίδρυση της Κομμουνιστικής Διεθνούς (Τρίτη Διεθνής).

Η δραματικότητα της στιγμής και η προσδοκία της επανάστασης, καθώς επίσης και η αίσθηση της εισόδου σε μια νέα εποχή, ήταν απτές.

Φτάνοντας το μεσημέρι της δεύτερης μέρας, ο Αυστριακός αντιπρόσωπος Καρλ Στάινχαρντ (Karl Steinhardt) αποτύπωνε το κλίμα της στιγμής. Βρόμικος και αναμαλλιασμένος, ανέβηκε στο βήμα για να δώσει τα διαπιστευτήρια του.

O Λένιν για το κράτος

του Θάνου Ανδρίτσου

Στα πλαίσια του αφιερώματος για την επανάσταση του Οκτώβρη, την εξέλιξη και κατάρευση της Σοβιετικής Ένωσης, παρουσιάζουμε μια εισήγηση που έγινε σε εκδήλωση του καμπινγκ Αναιρέσεις το καλοκαίρι για το έργο του Λένιν ως προς το κράτος.

Εκδήλωση: Οι Λένιν, Γκράμσι και Λούκατς για το κράτος, την αστική και την εργατική δημοκρατία. Εισήγηση: Η μεθοδολογία των Μαρξ, Ένγκελς και Λένιν*.

H εισήγηση αυτή θα επιδιώξει να περιγράψει τις βασικές πλευρές της μαρξιστικής μεθοδολογίας γύρω από το θέμα του κράτους. Στην πραγματικότητα, στα πλαίσια μιας εκδήλωσης, θα ήταν αδύνατη η εστίαση στο σύνολο του έργου και της σκέψης των κλασσικών του μαρξισμού. Για το λόγο αυτό θα αρκεστούμε στη μελέτη του σημαντικότατου έργου «Κράτος και Επανάσταση» του Λένιν, κρατώντας και το κύριο έργο του Μάρξ για το θέμα του κράτους και της δικτατορίας του προλεταριάτου «Κριτική του Προγράμματος της Γκότα» .

Γιατί έχει σημασία η συζήτηση για το κράτος;

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να σκεφτούμε είναι αν και για ποιο λόγο έχει σημασία η συζήτηση για το κράτος; Εκτιμούμε ότι αυτό ακριβώς το θέμα αποτέλεσε ιστορικά ένα από τα πιο φλέγοντα, που καθόρισε την ταξική πάλη και διαφοροποίησε τα επαναστατικά και ρεφορμιστικά ρεύματα. Δεν είναι μονάχα μια «θεωρητική» αντιπαράθεση για το «μετά» της επανάστασης, όπως διατείνονται συχνά όσοι επιδιώκουν τη συσκότιση και το «ξεμπέρδεμα» από την επαναστατική τακτική και στρατηγική.

Eric Hobsbawn: Γιατί πέτυχε η επανάσταση στη Ρωσία

Στη συνέχεια του αφιερώματός μας για τα 20 χρόνια από το «τέλος της ιστορίας», απόσπασμα από το γνωστό βιβλίο του βρετανού ιστορικού «η Εποχή των Άκρων». Στο συγκεκριμένο απόσπασμα ο Hobsbawn αναλύει τις συνθήκες τις οποίες έφεραν τους Μπολσεβίκους στην εξουσία αλλά και την εμβέλεια της Ρώσικης Επανάστασης (τα bold δικά μας)

του Eric Hobsbawn

Η Ρωσία, ώριμη για κοινωνική επανάσταση, με φανερή την κόπωση του πολέμου και στα πρόθυρα της ήττας, ήταν το πρώτο από τα καθεστώτα της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που κατέρρευσε κάτω από τις εντάσεις και πιέσεις του πρώτου παγκοσμίου πολέμου.

Λένιν

Του ΚΑΡΛ ΡΑΝΤΕΚ¹

δημοσιεύθηκε στο The Plebs το Φεβρουάριο του 1924

Όπως κάθε τι άλλο στη φύση, ο Λένιν γεννήθηκε, αναπτύχθηκε και ωρίμασε. Όταν μια φορά ο Βλαντιμίρ Ίλιτς με παρατήρησε να ξεφυλλίζω μια συλλογή άρθρων του γραμμένη το 1903, που είχε μόλις εκδοθεί, ένα κατεργάρικο χαμόγελο διαγράφηκε στο πρόσωπό του, και παρατήρησε με ένα γέλιο: «Είναι πολύ ενδιαφέρον να διαβάζουμε τι ηλίθιοι τύποι ήμασταν τότε!» Αλλά δεν σκοπεύω να συγκρίνω εδώ το σχήμα του κρανίου του Λένιν στην ηλικία των 10, 20 ή 30 με το κρανίο του ανθρώπου που προήδρευε τις συνεδριάσεις της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος ή του Συμβουλίου των Επιτρόπων του Λαού. Το αντικείμενό μας δεν είναι απλά ο Λένιν ως ηγέτης, αλλά ως ζωντανή ανθρώπινη ύπαρξη.

Τζον Ριντ: Πώς λειτουργούν τα Σοβιέτ

Συνέλευση του Σοβιέτ της Πετρούπολης

Αποφασίσαμε να αναδημοσιεύσουμε το κείμενο αυτό που γράφτηκε από τον μεγάλο Τζον Ριντ, Αμερικάνο κομμουνιστή και συγγραφέα του μνημειώδους «10 μέρες που συγκλονισαν τον κόσμο» γιατί είναι πολύ χρήσιμο στις μέρες μας. Και αυτό όχι μόνο για τις σκέψεις που φέρνουν απανωτές επέτειοι που σχετίζονται με τη νίκη και την ήττα της «εφόδου στο ουρανό», της επανάστασης του Οκτώβρη, αλλά κυρίως για τα μεγάλα καθήκοντα που προκύπτουν για τη ανατροπή της αστικής εξουσίας και τη δημιουργία τον δομών αυτών που θα συγκροτήσουν την νέα εργατική εξουσία.

Γύρνα Πίσω Κάρολε

Μετάφραση του άρθρου του Bernard Porter «Come Back Karl» από το London Review Of Books (20 Νοεμβρίου 2009)

Ανάμεσα στους πανηγυρισμούς για την πτώση του Τείχους του Βερολίνου 20 χρόνια πριν, έχω μείνει να αναρωτιέμαι αν είμαι ο μόνος που που πήρα την αντίθετη κατεύθυνση εκείνη την εποχή. Με μετέτρεψε σε μαρξιστή.Σ’ όλη την ενήλικη ζωή μου πριν από τότε, πίστευα πως ο Μαρξ είχε λάθος, προβλέποντας για παράδειγμα πως ο καπιταλισμός θα έπρεπε να γίνει πιο βάρβαρος πριν υπονομευτεί από τις εσωτερικές του αντιφάσεις.