Νίκος Μπογιόπουλος: Η Ιστορία δεν τελείωσε. Ο Μαρξ είχε δίκιο (Vid)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Η ΕΡΤ3 και η εκπομπή Zona Rosa 196 χρόνια μετά την γέννηση του Μαρξ, παρουσιάζουν ένα μικρό αφιέρωμα για τον μεγάλο φιλόσοφο. Ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Νίκος Μπογιόπουλος μιλάει για τον Μαρξισμό και υποστηρίζει ότι στις σημερινές συνθήκες είναι πιο επίκαιρος από ποτέ . Στην παρουσίαση της εκπομπής, ο Σταύρος Πανούσης και ο Χρήστος Αβραμίδης.

 

Ernesto Laclau, μαρξισμός και ρητορικά κόλπα

Με αφορμή το θάνατο του Ernesto Laclau, σκέφτηκα να παραπέμψω σε μια αποστροφή του ρητορικού Λόγου του, που μου φαίνεται πως αναπαράγει το πρόβλημα συνολικά του μετανεωτερικού Λόγου. Θα ακολουθήσει σχόλιο-ανάλυση του αποσπάσματος (μεγάλα γράμματα, υπογραμμίσεις και έντονα γράμματα οι δικές μου παρεμβάσεις στο κείμενο):

»Αντί για ενδογενείς περιορισμούς της μαρξιστικής παράδοσης θα μιλούσα μάλλον για περιορισμούς που ο μαρξισμός μοιράζεται με το σύνολο της κοινωνιολογικής παράδοσης του 19ου αιώνα. Ο κυριότερος από τους περιορισμούς αυτούς είναι ο »αντικειμενισμός» στην κατανόηση των κοινωνικών σχέσεων, που τελικά ανάγεται στη »μεταφυσική της παρουσίας» η οποία ενυπάρχει σε όλες τις κοινωνιολογικές κατηγορίες. Με άλλα λόγια, η ιδέα ότι η κοινωνία είναι δυνατόν να κατανοηθεί ως αντικειμενικό και συνεκτικό σύνολο, με βάση θεμέλια και νόμους κίνησης που είναι νοητικώς καταληπτά. Αντιθέτως, η δική μας άποψη επιβεβαιώνει τον καταστατικό και αρχέγονο χαρακτήρα της αρνητικότητας. Κάθε κοινωνική τάξη (order) λοιπόν είναι σε θέση να αυτοεπιβεβαιώνεται μόνο στο βαθμό που καταπιέζει ένα »καταστατικό έξωθεν» που την αρνείται. Αυτό σημαίνει, επίσης, ότι η κοινωνική τάξη δεν επιτυγχάνει ποτέ να συγκροτήσει τον εαυτό της ως αντικειμενική τάξη. Υπ’αυτήν ακριβώς την έννοια τονίσαμε τον αποκαλυπτικό χαρακτήρα του ανταγωνισμού: Εκείνο που καθιστά αντιληπτό ο ανταγωνισμός είναι η τελική αδυνατότητα της κοινωνικής αντικειμενικότητας. Ο μαρξισμός είχε συγκροτηθεί ως μια ουσιωδώς αντικειμενιστική αντίληψη, ως επιβεβαίωση της ορθολογικότητας του πραγματικού στο πλαίσιο των καλύτερων εγελιανών παραδόσεων. Η ριζικά συνεκτική ιστορία που συγκροτεί η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και οι συνδυασμός της με διάφορες μορφές σχέσεων παραγωγής είναι μια ιστορία χωρίς «έξωθεν».

Κρίση Ηγεμονίας ή Κρίση Κυριαρχίας; Σκέψεις για όσα »ξεχνά» η σοσιαλδημοκρατία

Η »ηγεμονία» έχει γίνει η λέξη φετίχ της δυτικής Αριστεράς τα τελευταία χρόνια, ιδίως μετά τη πτώση της ΕΣΣΔ, αλλά και πιο πριν, υπό την επίδραση της ευρωπαικής σοσιαλδημοκρατίας, μέσα από την ρεφορμιστική επανερμηνεία του έργου του Γκράμσι.

Ο Γκράμσι μας δίνει για το Κράτος τη φόρμουλα »καταναγκασμός+συναίνεση», πολιτισμική και ιδεολογική-αξιακή ηγεμονία θωρακισμένη με καταναγκασμό. Μιλά για «τη διπλή φύση του Μακιαβελικού Κενταύρου»  τη »θηριώδη και την ανθρώπινη, της βίας και της συγκατάθεσης, της εξουσίας και της ηγεμονίας, της βιαιότητας και της πολιτισμένης συμπεριφοράς». Όπως σημειώνει ο Μ.Τρικούπης στο έργο του Πολιτική και Φιλοσοφία στον Γκράμσι, κάνοντας κριτική για τη σύγχυση δικτατορίας προλεταριάτου-ηγεμονίας στον Λουτσιάνο Γκρούπι και τον Πουλαντζά:

Alain Badiou-Η Αριστερά:Προαγωγή της συνένοχης ανικανότητας

Εισαγωγικό σχόλιο

 Αν χρησιμοποιήσουμε τη μεθοδολογία της θεωρίας συστημάτων για να αναλύσουμε τη λογική των επιμέρους υποσυστημάτων που συγκροτούν την κοινωνική ολότητα,απλοποιώντας θα λέγαμε ότι κάθε επιμέρους σύστημα διαχωρίζει τον εαυτό του από το περιβάλλον στη βάση ενός δυαδικού κώδικα.Για παράδειγμα,στο αισθητικό σύστημα έχουμε τη δυαδική ταξινόμηση και ερμηνεία των γεγονότων που »εισέρχονται» σε αυτό,στη βάση του διπόλου ωραίο-άσχημο,στο ηθικό υποσύστημα στον άξονα καλό-κακό,στο ιατρικό υποσύστημα σε κανονικό-παθολογικό,στο νομικό σε νόμιμο-παράνομο κ.ο.κ.

  Αντίστοιχα η δίτιμη λογική γύρω από την οποία περιστρέφεται το δυτικό,αστικο-δημοκρατικό πολιτικό σύστημα είναι αυτό της »αριστεράς-δεξιάς».Η αριστερά αποτελεί το αναγκαίο σκέλος της διάζευξης του κώδικα ώστε να εξασφαλιστεί ο ομαλός βιο-ρυθμός και η ισορροπία του πολιτικού υποσυστήματος.Αυτός ο άξονας επιτελεί τη διαδικασία απομείωσης της πολυπλοκότητας,δηλαδή μεταφράζει και ταξινομεί την πολλαπλότητα των πολιτικών δυνάμεων στη γλώσσα που είναι κατανοητή για το σύστημα,όπως με τον ίδιο τρόπο ένας υπολογιστής μεταφράζει τα δεδομένα στον δυαδικό κώδικα 0-1

Η Τέχνη του Πολέμου:Ο ισραηλινός στρατός διαβάζει Deleuze και Guattari (και Debord)

Το κείμενο που ακολουθεί περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο οι νέες γενιές αξιωματικών του ισραηλινού στρατού στράφηκαν στη μετα-δομιστική παράδοση και συγκεκριμένα σε έργα στοχαστών όπως οι Ντελέζ,Γκουαταρί και Ντεμπόρ στην προσπάθειά τους να επιλύουν το πρόβλημα του τρόπου οργάνωσης της επίθεσης ενάντια στην παλεστινιακή πόλη Nablus to 2002.

Aυτό που αντλούν από την »γεω-φιλοσοφία» τους είναι η διαδικασία της μετατροπής του έντονα γραμμοποιημένου χώρου της πόλης σε λείο.Αυτή η λειοποίηση του εδάφους στην οποία αναφέρονται οι ισραηλινοί αξιωματούχοι αφορά μια προσπάθεια επένδυσης και επενέργησης επί του χώρου λες και αυτός δεν εμφανίζει όρια ή κάτι που να στέκεται εμπόδιο στην ελεύθερη κίνηση.Για τα στρατιωτικά επιτελεία,κάτι τέτοιο σήμαινε μια αναδιάρθρωση και επαν-ερμηνεία του χώρου(μια φράση καθαρά ενταγμένη στο μετα-δομιστικό πλαίσιο της γαλλικής φιλοσοφίας),που περιλάμβανε μεταξύ άλλων διαδικασίες ανοίγματος τρυπών σε κτίρια και τοίχους(η τεχνική walking through walls) με τη χρήση εκρηκτικών.

Ορθοβαδίζων στο Δρόμο του Μεταξιού

αναδημοσίευση από τον Εργατικό Αγώνα

 

 Ορθοστατών κι ορθοβαδίζων πήρε σήμερα (σ.σ. στις 16/8/2013)  το «Δρόμο του Μεταξιού» ο σύντροφος Γιώργος Χουρμουζιάδης αφήνοντας φτωχότερη την πνευματική, επιστημονική και πολιτική ζωή του τόπου.

Ο Γιώργος Χουρμουζιάδης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1935, όπου και σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ. Το 1972 ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή και το 1973 αναγορεύτηκε διδάκτορας του Α.Π.Θ. Το 1976-1977 μετεκπαιδεύτηκε στη Γερμανία με υποτροφία του ιδρύματος Hubold στη Χαϊδελμβέργη, ενώ το 1981 εκλέχτηκε καθηγητής προϊστορικής αρχαιολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ. και το 1985 έγινε αντιπρύτανης.
Το 1981 διορίστηκε καθηγητής στην έδρα προϊστορικής αρχαιολογίας του Α.Π.Θ., φεύγοντας από το μουσείο του Βόλου, χωρίς ωστόσο να πάψει να ασχολείται με την ανασκαφική έρευνα, τις δημοσιεύσεις και τα περιοδικά.
Ο Γιώργος Χουρμουζιάδης εξέδωσε σειρά βιβλίων για την αρχαιολογία και τη θέση του αρχαιολόγου σ’ αυτή.
Για έναν περίπου χρόνο (το 1998) επιμελούνταν και παρουσίαζε σειρά εκπομπών για την αρχαιολογία στον πολιτιστικό ραδιοφωνικό σταθμό της ΕΡΤ (9.58). Η εκπομπή του έγινε βιβλίο και κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Νησίδες» και τον 9.58 με τίτλο «Λόγια από χώμα» (αφορά στις εμπειρίες του από τις ανασκαφικές δραστηριότητες ειδικά στους προϊστορικούς οικισμούς) της Θεσσαλίας απ’ όπου άρχισε και στο Δισπηλιό της Καστοριάς όπου βρισκόταν μέχρι το περασμένο καλοκαίρι και επιστατούσε τη συνέχιση των ανασκαφών.

«Μιλώ και γράφω χρησιμοποιώντας ως πρώτη ύλη το χώμα….αυτό το χώμα δεν είναι όμοιο με εκείνο που βάζουμε κάθε φθινόπωρο στις γλάστρες μας. Είναι το χώμα ενός περίεργου κήπου που τον περπάτησαν πριν από χιλιάδες χρόνια άνθρωποι σαν κι εμάς και επάνω του άφησαν τα χνάρια του κόπου και του θυμού τους, της βιασύνης και της ηρεμίας τους. Άφησαν τα χνάρια της ζωής τους» σημείωνε, με αφορμή την έκδοση του βιβλίου «Λόγια από χώμα».

H »θεωρία των άκρων» και η αστική οντολογική της βάση

Tου Ονειρμού http://bestimmung.blogspot.gr/

Στην κεφαλαιοκρατία οι »απόψεις » ή αλλιώς »γνώμες» παράγονται μαζικά, διανέμονται στα διάφορα άτομα, ανταλλάσσονται, καταναλώνονται. Η κυκλοφορία των »απόψεων» είναι ανάλογη με τη κυκλοφορία των εμπορευμάτων. Έχοντας αναλύσει το »φετιχισμό του εμπορεύματος», ο Marx θα μπορούσε σήμερα να προχωρήσει δίχως περιστροφές σε μια θεωρία για το »φετιχισμό της γνώμης»: η λεγόμενη »αποψάρα» του καθενός γίνεται ένα »φετίχ» αφού αποκρύπτεται η κοινωνική διαδικασία παραγωγής της. Ο καθένας διατυπώνει τη γνώμη του επί παντός επιστητού χωρίς να έχει επίγνωση πως αυτό που λέει, η άποψη που εκφέρει, δεν έχει προκύψει εκ του μηδενός, αλλά είναι προϊόν της βιομηχανίας της κουλτούρας, όπως θα έλεγε η παραδοσιακή Σχολή της Φρανκφούρτης. Η γνώμη που δεν θεωρείται προϊόν της κοινωνικής διαδικασίας αποκτά αυταξία, χωρίς να συνειδητοποιείται ότι το υποκείμενο της εκφοράς της δεν είναι τα συγκεκριμένα άτομα που την εκφράζουν αλλά το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα. Πρόκειται για τα λεγόμενα στερεότυπα που παράγονται μαζικά, τα κλισέ που τα ακούμε να επαναλαμβάνονται συνέχεια από ανθρώπους οι οποίοι νομίζουν πως όλα αυτά τα έχουν σκεφτεί οι ίδιοι. »Δεν υπάρχει Κράτος», »Καταδικάζω τη βία από όπου και αν προέρχεται», »ο ανταγωνισμός είναι στο DNA», κ.ο.κ . Όπως συμβαίνει με το εμπόρευμα λοιπόν, συγκαλύπτεται πως η εκάστοτε »γνώμη» είναι και αυτή ένα προϊόν. Η απομυστικοποίηση της γνώμης, όπως και η απομυστικοποίηση του εμπορεύματος, σημαίνει να πάψουν να θεωρούνται πράγματα που αναφέρονται μόνο στον εαυτό τους, και να αναλυθούν ως αποτελέσματα μιας κοινωνικής οργάνωσης η οποία διασφαλίζει συγκεκριμένα συμφέροντα καταπνίγοντας άλλα.

Θεματική εκπομπή ΕΡΤ3: Δημοκρατία, Μεταδημοκρατία και Άμεση Δημοκρατία

Τις τελευταίες δεκαετίες έχει παρατηρηθεί μια βαθιά κοινωνική, πολιτική και πολιτισμική μεταβολή στις αναπτυγμένες αστικές δημοκρατίες της Δύσης. Οι πολιτικές του Μνημονίου τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα συμβάλουν σε αυτή τη στροφή και στην Ελλάδα. Ο Κόλιν Κράουτς ονόμασε το νέο αυτό στάδιο της κλασικής αστικής δημοκρατίας, Μεταδημοκρατία. Στην αυγή του εικοστού πρώτου αιώνα η πολιτική μας γυρίζει πίσω, από ορισμένες απόψεις, στον κόσμο που ξέραμε πολύ πριν τις αρχές του εικοστού αιώνα, όταν η πολιτική ήταν ένα παιχνίδι εξουσίας ανάμεσα σε ολιγαρχικές ομάδες. Η πολιτική συμμετοχή των μελών των κατώτερων και μεσαίων τάξεων μειώνεται ραγδαία εξαιτίας της πτώσης των κοινωνικών προσδοκιών αυτών των τάξεων.

Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια έκπτωση των δημοκρατικών λειτουργιών η οποία συνδέεται στενά με την οικονομική κρίση και την προώθηση των σκληρών μέτρων λιτότητας. Ενώ και Έλληνες θεωρητικοί ξεκινούν να χρησιμοποιούν την έννοια της Μεταδημοκρατίας για να αναλύσουν τη πολιτική συνθήκη της εποχής, οι κυβερνώντες υποτίθεται ότι υπερασπίζονται τη Δημοκρατία από τα δυο άκρα, τα κινήματα ζητούν πραγματική δημοκρατία και προτάσσουν το αίτημα της αμεσοδημοκρατίας.

Είναι σημαντικό να φανταζόμαστε τον κόσμο μετά τον καπιταλισμό

Από τα ζητήματα της στέγασης μέχρι τους μισθούς, ο Ντέιβιντ Χάρβεϊ υποστηρίζει ότι η εξέταση των αντιφάσεων του καπιταλισμού μπορεί να δείξει τον δρόμο προς έναν εναλλακτικό κόσμο

– Ετοιμάζετε το νέο βιβλίο σας «Οι δεκαεπτά αντιφάσεις του καπιταλισμού». Γιατί  επικεντρώνεστε σε αυτές;

-Η ανάλυση του καπιταλισμού δείχνει ότι υπάρχουν σημαντικές και θεμελιώδεις αντιφάσεις. Σε τακτά χρονικά διαστήματα οι αντιφάσεις αυτές ξεφεύγουν από τον έλεγχο και δημιουργούν κρίσεις. Σήμερα βρισκόμαστε μέσα σε μια κρίση, και νομίζω ότι είναι σημαντικό να ρωτήσουμε «ποιες ήταν οι αντιφάσεις που μας οδήγησαν σε αυτήν;». «Πώς μπορούμε να αναλύσουμε την κρίση από την άποψη των αντιφάσεων;» Μια από τις μεγάλες ρήσεις του Μαρξ ήταν ότι «μια κρίση είναι πάντα το αποτέλεσμα υπόγειων αντιφάσεων». Ως εκ τούτου, θα πρέπει να ασχοληθούμε με αυτές, παρά με τα αποτελέσματά τους.

Franz Fanon: Της γης οι κολασμένοι

O μεγάλος μαρξιστής, αγωνιστής ενάντια στον ιμπεριαλισμό, την αποικιοκρατία και την καταπίεση των λαών, Franz Fanon, γεννήθηκε στις 20 Ιουλίου του 1925 και έφυγε από τη ζωή σε ηλικία μόλις 36 ετών. Ένα από τα σημαντικότερα έργα του, το μνημιώδες «Της γης οι Κολασμένοι», υπάρχει μεταφρασμένο και αναρτημένο στο Scribd. Ευχαριστούμε όσους συνεισέφεραν σε αυτή τη σημαντική προσφορά και το συστήνουμε ανεπιφύλακτα.  Επίσης μόλις εχθές ξεκίνησε η λειτουργία του http://www.fanongroup.org/ και ελπίζουμε ότι θα έρθουμε σε επαφή με το σύνολο του έργου του.

View this document on Scribd