Αφιέρωμα ΕΡΤ3: Ο βομβαρδισμός της Γκουέρνικα

Ρεπορτάζ: Μαρία Γραμμένου

Βρισκόμαστε στο 1936, στο ξέσπασμα του ισπανικού εμφυλίου πολέμου. Η Ισπανία που βρίσκεται στην επιρροή της φασιστικής Ιταλίας και της ναζιστικής Γερμανίας και ο δικτάτορας Φράνκο αποφασίζει να συντρίψει, με τη βοήθειά τους τις αντιστάσεις των κομμουνιστών και των αναρχικών.

Αφιέρωμα ΕΡΤ3: Έργα και ημέρες της Χούντας

Επιμέλεια: Μαρία Γραμμένου

 

 

Μπορεί να κατέλυσαν τη δημοκρατία, την ελευθερία, τα εργασιακά δικαιώματα, μπορεί ακόμη – ακόμη να κατέλυσαν τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα με παρακολουθήσεις και βασανιστήρια, αλλά … συνέβαλλαν στην οργάνωση και την ανάπτυξη της χώρας και το έκαναν μάλιστα με τα χέρια… καθαρά…

Ο λόγος, φυσικά, για την συνομωσία των συνταγματαρχών, και το πραξικόπημα που έγινε σαν σήμερα, 21 Απριλίου του 1967.

Ας εξετάσουμε όμως τα πράγματα από την αρχή…

Στην διάρκεια του ψυχρού πολέμου η εμπλοκή των Η.Π.Α. στην εσωτερική πολιτική πολλών περιφερειακών χωρών ήταν γεγονός. Αυτό αντικατοπτρίζεται με την επιβολή στρατιωτικών καθεστώτων σε μία προσπάθεια αναρρίχησης στην κυβέρνηση προσώπων φίλα προσκείμενων σε αυτές. Ως παράδειγμα φέρνουμε την Τουρκία, το Ιράν και την Λατινική Αμερική.

Η Ελλάδα δεν αποτέλεσε εξαίρεση. Η δραστηριοποίηση του Παπαδόπουλου προς αυτήν την κατεύθυνση μπορεί να αποδειχθεί και μέσα από τα οικονομικά σκάνδαλα της εποχής.

Ως προϋπόθεση για τα σκάνδαλα στα οποία θα αναφερθούμε υπήρξε φυσικά η διασφάλιση της ασυλίας των διαπλεκόμενων. Η μελλοντική ασυλία διασφαλίστηκε με την διάταξη που όριζε την άρση ασυλίας έπειτα από τη σύμφωνη γνώμη των συναδέλφων και την παραγραφή των αδικημάτων έπειτα από ορισμένο χρονικό διάστημα.

Ακόμη, οι μισθοί των ανώτερων στελεχών αυξήθηκαν, αυτός του πρωθυπουργού υπερδιπλασιάστηκε από 23 στις 45 χιλ δραχμές, των υπουργών από 22 σε 35, ενώ θεσπίστηκαν για πρώτη φορά στη ιστορία τα εκτός έδρας επιδόματα. Την στιγμή που ο μέσος μισθός δεν υπερέβαινε τις 4,000 δραχμές.

Ταυτόχρονα με αυτά αρχίζουν να διαθέτουν υψηλές θέσεις σε συγγενείς και φίλους. Ο Μακαρέζος διόρισε υπουργό Γεωργίας (κι αργότερα Βορείου Ελλάδος) τον κουνιάδο του, Αλέξανδρο Ματθαίου. Ο Λαδάς έκανε ένα ξάδερφό του διοικητή της Ανωτάτης Στρατιωτικής Διοίκησης Εσωτερικού και Νήσων και ο άλλος Γ.Γ. Κοινωνικών Υπηρεσιών. Ο γαμπρός του Παττακού Αντρέας Μεϊντάσης συνεργάστηκε με τον Δήμο Αθηναίων.  Τα αδέρφια του Παπαδόπουλου, αναρριχήθηκαν ταχύτατα, ο Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος ως στρατιωτικός ακόλουθος, Γ.Γ. του Υπ. Προεδρίας, Περιφερειακός Διοικητής Αττικής, ο Χαράλαμπος Παπαδόπουλος ως Γ.Γ. Δημ. Τάξεως.

Η επιρροή των Η.Π.Α. και των βιομηχάνων αποδεικνύεται από την υπουργοποίηση υπαλλήλου του Τομ Πάππας (βασικού χρηματοδότη του Νίξον) στο υπουργείο δημόσιας τάξης. Υπέρ του οποίου υλοποιήθηκε σύμβαση με την Coca– Cola, η οποία βύθισε την ελληνική βιομηχανία αναψυκτικών.

Ληστρική για το δημόσιο αποδείχθηκε και αυτή με την εταιρεία Litton. Όπως παραδεχόταν στις Η.Π.Α. ο υπεύθυνος του προγράμματος: «Το κέρδος μας είναι φυσικά δυσανάλογα μεγάλο, επειδή δεν έχουμε κάνει βασική επένδυση. Η επένδυση είναι το καλό μας όνομα».

Αλλά και η σύμβαση με τον Μακαρέζο με τον αμερικανό εργολάβο Ρόμπερτ Μακντόναλντ, στην οποία το ελληνικό δημόσιο επιβαρύνθηκε με 1,5 δις δραχμές.

Αλλά και στον κατεξοχήν χώρο της δικτατορίας, τις ένοπλες δυνάμεις, τα σκάνδαλα έδιναν κι έπαιρναν με καθόλου αμελητέες προμήθειες στους εξοπλισμούς και στα τρόφιμα.

Για να γίνει αντιληπτή η διαπλοκή σε αυτό το καθεστώς, αρκεί να πούμε ότι η διένεξη μεταξύ των μεγαλύτερων τζακιών της χώρας, Ωνάσης, Νιάρχος, Λάτσης, Βαρδινογιάννης και Ανδρεάδης, για τα ελληνικά διυλιστήρια αποτυπώθηκε με έκτακτους ανασχηματισμούς, αλλά και απόπειρες πραξικοπημάτων. Ενώ, λύθηκε μετά από υποχώρηση του Ωνάση και παραχώρησή τους στους Λάτση, Βαρδινογιάννη και Ανδρεάδη.

Ίσως το πιο διάσημο σκάνδαλο αφορούσε το «εθνικό τάμα» της ανέγερσης του ναού του Σωτήρος στα Τουρκοβούνια. Ακόμη και η σύσταση ειδικού ταμείου έγινε για την διαχείριση των χρημάτων υπέρ της ανοικοδόμησης. Στο τέλος, όμως, το 90% των χρημάτων του, γύρω στα 406 εκ δραχμές καταναλώθηκαν πριν καν την διεκπεραίωση του σχεδίου.  «Φαίνεται ότι ο Ναός του Σωτήρος, που πρόκειται να ανεγερθή πάνω στα Τουρκοβούνια, θα είναι απ’ τους πιο θαυματουργούς στη χώρα μας», σχολίαζαν τις επόμενες μέρες τα «Νέα». «Γιατί, πριν ακόμα κτισθή, πριν καν γίνουν τα σχέδια για την κατασκευή του, δαπανήθηκαν -λες από θαύμα- τα 406 εκατομμύρια δραχμές […]Αφού λεφτά δεν υπάρχουν πια, αφού ούτε καν τα σχέδια του ναού δεν έχουν γίνει ακόμη, η υπόθεση αυτή θα πρέπει να λήξη εδώ και όλοι θα φροντίσουμε να ξεχασθή».

Η απόκρυψη αυτών των σκανδάλων από τον τύπο δεν θεωρούμε ότι οφείλεται αποκλειστικά στην έντονη λογοκρισία, αλλά και στην έντονη διαπλοκή των πρωταγωνιστών του και στη σημερινή πολιτική ελίτ.

Όπως είπε λοιπόν και ο Νίκος Μιχαλολιάκος πρώτος γραμματέας της νεολαίας της ΕΠΕΝ που διόρισε ο Παπαδόπουλος, «ο τόπος είδε προκοπή μόνο επί Γεωργίου Παπαδόπουλου και 21ης Απριλίου»…

Σαν σήμερα, λοιπόν, έλαβε χώρα το πραξικόπημα του ’67, η «επανάσταση» όπως την αποκάλεσε ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Δημήτρης Χριστογιάννης.

Και όντως, δεν άλλαξαν πολλά από τότε… Η καταπάτηση του Συντάγματος, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, τα βασανιστήρια, οι παρακολουθήσεις, η βίαιη καταστολή, ο έλεγχος του τύπου, όπως φανερώνει και το κλείσιμο της ΕΡΤ .

Ανορθολογισμός και φασιστική ιδεολογία

του Γιάννη Νίνου

Στις μέρες μας η ανάγκη μελέτης, διερεύνησης και συστηματικής εξέτασης του φασιστικού φαινομένου γίνεται ολοένα και πιο επιτακτική. Στα πλαίσια της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης, μαζί με την φτωχοποίηση και εξαθλίωση των λαών επανεμφανίζεται και το φαινόμενο του φασισμού, κάτι που πολλοί θεωρούσαν ως παράδοξο της ιστορίας και ως κάτι που πέρασε και απλά θα ξεχαστεί. Στον παρόν άρθρο θα επιχειρήσουμε να εξετάσουμε την σχέση της φασιστικής ιδεολογίας με τον ανορθολογισμό.

 Η κοινωνική συνείδηση συνιστά αντανάκλαση της πραγματικότητας κατά την διαδικασία της αλληλεπίδρασης του ανθρώπου με την φύση και τους άλλους ανθρώπους και ανακύπτει κυρίως κατά την παραγωγική διαδικασία. H ιδεολογία ως διακριτή πλευρά του όλου της συνείδησης συνιστά ιδιότυπη κοσμοαντίληψη και δεν μπορεί να υφίσταται ως τέτοια παρά μόνο στην ενότητα της με τις μορφές της κοινωνικής συνείδησης μέσω και πάνω στην βάση των οποίων συγκροτείται. Έτσι κάνουμε λόγο περί πολιτικής ιδεολογίας (ιδεολογία που η άγουσα μορφή της είναι η πολιτική μορφή της συνείδησης, θρησκευτική, κτλ)[1].

Auschwitz, ημέρες μνήμης

του Πέτρου Δημόπουλου

“‘Οπως πάρα πολλοί άλλοι, ονειρεύτηκα ότι το ανθρώπινο είδος θα έπαιρνε το μάθημά του από την πραγματικότητα του Auschwitz, αν και ο καθένας, πριν από αυτό, θα είχε θεωρήσει αδιανόητη και αδύνατη μια τέτοια πραγματικότητα. Το ανθρώπινο είδος θα πάρει αυτό το μάθημα?” [1]                       H. Langbein (1912-1995, Αυστριακός, πρώην κρατούμενος στο Dachau, Auschwitz, Neuengamme  και Lerbeck) .

Η ίδρυση και  λειτουργία του συμπλέγματος των στρατοπέδων του Auschwitz (Konzentrationslager Auschwitz, KL Auschwitz) συνιστά την εφαρμογή της εγκληματικής ναζιστικής ιδεολογίας στο μέγιστο βαθμό. Τα χαρακτηριστικά της ήταν, η μαζική και προσχεδιασμένη εξόντωση ανεπιθύμητων ομάδων πληθυσμών, η υποβολή σε εξουθενωτική καταναγκαστική εργασία ανθρώπων θεωρούμενοι κατώτεροι στην ιεραρχική φυλετική κλίμακα του ναζισμού, οι ταπεινώσεις χωρίς όριο και έλεος, ο απόλυτος ηθικός εκφυλισμός και, πέραν ενός  “μικρού” ποσοστού “επιτρεπόμενης από την υπηρεσία” σαδιστικής συμπεριφοράς, η εφαρμογή προβλεπόμενης, γραφειοκρατικά σχεδιασμένης και απρόσωπης “υπαλληλικής” εγκληματικής και ολοκληρωτικής βίας. Οι δεσμοφύλακες-βασανιστές SS δεν ήταν υποχρεωμένοι να δείξουν υπερβάλλοντα ζήλο. Λίγοι από αυτούς, σύμφωνα με τις πάμπολλες μαρτυρίες επιζώντων, εκδήλωναν συστηματικά σαδιστική συμπεριφορά. Αντίθετα, το επίσημο διοικητικό πλαίσιο κανόνων λειτουργίας των στρατοπέδων συγκέντρωσης, η κατάλληλη εκπαίδευση που είχαν λάβει οι SS  και η καριερίστικη στάση που οι τελευταίοι είχαν υιοθετήσει ως ενεργά και πιστά όργανα της ναζιστικής πολιτικής και ιδεολογίας, ήσαν αρκετά ώστε να έχουν επιτυχία στο βάρβαρο έργο τους.

Η 1η Προλεταριακή Ταξιαρχία των γιουγκοσλάβων ανταρτών

του Γιώργου Μιχαηλίδη

 

Το αντιστασιακό κίνηµα της Γιουγκοσλαβίας στον Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο έχει γράψει µερικές απ’ τις πιο ηρωικές σελίδες στον αγώνα κατά του φασισµού. Πρόκειται για το πολυπληθέστερο και µαχητικότερο αντάρτικο που γνώρισε η Ευρώπη κατά τον Β΄Παγκόσµιο,. η εξέταση του οποίου µπορεί να µας προσφέρει πλούσια συµπεράσµατα σε σχέση µε τα ερωτήµατα της περιόδου.

Καλάσνικοφ: Ο σχεδιαστής του όπλου των εξεγέρσεων και των επαναστάσεων.

του Δημήτρη Πατέλη

Νέοι σύντροφοι μου ζήτησαν να γράψω κάτι για τον Καλάσνικοφ, που έφυγε πρόσφατα (23.12.13) απ’ τη ζωή. Είχα την τύχη να συναντήσω προσωπικά το θρυλικό μηχανικό-οπλουργό Μιχαήλ Καλάσνικοφ τον Απρίλιο του 1998 στο Ιζέφσκ της Ουντμουρτίας στα Ουράλια. Στα 81 του τότε, εντυπωσίαζε με την απίστευτη ζωτικότητα, το καλοσυνάτο χαμόγελο και το σπινθηροβόλο βλέμμα του. “Να μου μιλάς δυνατά γιε μου” – μου έλεγε, “εγώ μια ζωή πυροβολούσα, δούλευα σε πεδία βολής, σκοπευτήρια και εργοστάσια. Βαριακούω…”.

Ο Μιχαήλ Τιμοφέγιεβιτς Καλάσνικοφ, ήταν το δέκατο έβδομο παιδί μιας αγροτικής οικογένειας (οκτώ από τα δεκαοκτώ παιδιά επιβίωσαν). Η βιογραφία του παρέχει μια ξεχωριστή και συνάμα ενδεικτική εικόνα της ιστορίας του σοβιετικού λαού, του θριάμβου και της τραγωδίας της πρώτης χώρας του πρώιμου σοσιαλισμού (βλ. και: Διδάγματα της ιστορίας. Οκτωβριανή επανάσταση: οι αντιφάσεις του πρώιμου σοσιαλισμού και οι προοπτικές της ανθρωπότητας.http://www.ilhs.tuc.gr/gr/digmata_istorias.htm), αλλά και της ανάπτυξης της πολεμικής τεχνολογίας (βλ. και: Ένοπλες δυνάμεις και τεχνική του πολέμου στην ιστορία. Στρατιωτικοποίηση της επιστήμης και της τεχνολογίας. http://www.ilhs.tuc.gr/gr/enoples_dinameis_texniki_polemou.htm ). Από μικρός ενδιαφερόταν για τις επιστήμες, την τεχνολογία, την ιστορία και τη λογοτεχνία.

Henri Lefebvre- Ο Χίτλερ στην Εξουσία (νέα έκδοση από την Αφήγηση)

Με μεγάλη μας χαρά καλωσορίζουμε μια νέα έκδοση και ένα νέο εκδοτικό εγχείρημα. Πρόκειται για το πρώτο βιβλίο των εκδόσεων Αφήγηση, με τίτλο » Ο Χίτλερ στην Εξουσία»- Διδάγματα από τα πέντε χρόνια φασισμού στη Γερμανία, του Γάλλου θεωρητικού Henri Lefebvre.

Όπως περιγράφεται από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

Το «Ο Χίτλερ στην εξουσία» είναι ένα από τα πρώτα βιβλία του σημαντικού Γάλλου διανοητή Henri Lefebvre (Δικαίωμα στην Πόλη κ.α.). Γράφτηκε και εκδόθηκε το 1938, ενώ ο Χίτλερ βρισκόταν πέντε χρόνια στην εξουσία, και παρουσίαζε συνοπτικά τα βασικά χαρακτηριστικά του χιτλερικού καθεστώτος, όπως τα κατέγραψε ο συγγραφέας μέσα από τις συχνές επισκέψεις του

Πρωταρχική Συσσώρευση και Στρατηγική της Έντασης

του Σπύρου Μαρκέτου

 

 Στα πέντε χρόνια που κύλησαν από την εξέγερση του Δεκέμβρη, η χώρα άλλαξε όψη. Η κρίση του καπιταλισμού, αγγίζοντας κάθε όψη της ζωής, έχει πλέον αποσταθεροποιήσει το πολιτικό σύστημα. Είναι φανερό τώρα πια ότι οι μέρες που ζούμε δεν είναι συνηθισμένες, αλλά αυτή η διαπίστωση συνήθως δεν έχει ένα θεωρητικό πλαίσιο που θα τήν έκανε κομάτι μιας ευρύτερης εικόνας, ώστε να βγάζει νόημα. Έτσι, δύσκολα αξιοποιείται πρακτικά. Αυτό έχει να κάνει και με τους φόβους μας. Από το πώς διαβάζουμε την καθημερινότητα και τις αλλαγές γύρω μας εξαρτάται το τι κάνουμε και τι στόχους βάζουμε, αλλά συχνά ισχύει και το αντίστροφο, δηλαδή, ακριβώς επειδή θέλουμε πάση θυσία ν’ αποφύγουμε κάποιες ενοχλητικές σκέψεις και πρακτικά συμπεράσματα, αρνούμαστε πεισματικά να διαβάσουμε αυτά που η πραγματικότητα γράφει μπροστά μας με τεράστια γράμματα. Για παράδειγμα, επειδή δεν θέλουμε να ξεβολευτούμε, αρνούμαστε και να πιστέψουμε ότι δεν υπάρχει επιστροφή στη ζωή που είχαμε πριν από την κρίση, ζωή διόλου τέλεια έτσι και αλλιώς.

 

«Δεν δεχόμαστε μαθήματα (πολιτικής) ιστορίας από τους νοσταλγούς του Χίτλερ»

«κειμενο-δήλωση που παραδόθηκε από τους 46 κατηγορούμενους οπαδούς του ΠΑΟΚ στην έδρα του δικαστηρίου, σήμερα κατά τη διάρκεια της δίκης τους που αφορούσε επίθεση στα γραφεία της Χρυσής Αυγής«

(Στη Λέσχη, είναι αλήθεια, ότι δεν είμαστε και τόσο συνηθισμένοι να αναπαράγουμε κείμενα, δηλώσεις ή και ειδήσεις από εκείνο το κομμάτι του κόσμου που αναφέρεται στους οπαδούς της όποιας -μεγάλης ή μικρής- ομάδας στην Ελλάδα. Παρόλο που η οπαδική κουλτούρα και συμπεριφορά, αποτελώντας κατεξοχήν στοιχείο που αφορά τα λαϊκά στρώματα ειδικά στη σύγχρονη ιστορία, συχνά δεν μας αφήνει καθόλου αδιάφορους ως προς τα ζητήματα που γεννάει. Στην Ελλάδα της κρίσης και της ανόδου της πολιτικοποίησης, οι πολιτικές και κοινωνικές αντιπαραθέσεις έχουν εδώ και πολύ καιρό εισέρθει με αναβαθμισμένο τρόπο στα γήπεδα.

Οι συγκροτημένες προσπάθειες που έχουν κάνει στοιχεία χρυσαυγίτικης και νεοφασιστικής προέλευσης να αυξήσουν την επιρροή τους στις κερκίδες τόσο της εθνικής ομάδας όσο και άλλων ομάδων της χώρας δεν πέρασε απαρατήρητη και ευτυχώς δεν έμεινε κι αναπάντητη. Σε αυτό το πλαίσιο, ένα προηγούμενο διάστημα, με αφορμή το ζήτημα που προέκυψε από τη συμπεριφορά ενός ποδοσφαιριστή αλβανικής καταγωγής του ΠΑΟΚ, δόθηκε η αφορμή για μια νέα προσπάθεια της Χρυσής Αυγής να σπείρει το μίσος στα οπαδικά πέταλα. Η προσπάθεια αυτή όμως συνάντησε την αντίδραση οργανωμένων μερίδων του κόσμου του ΠΑΟΚ (δες παραπάνω εδώ). Πλευρά αυτής της αντιπαράθεσης υπήρξε η σύλληψη 46 οπαδών του ΠΑΟΚ με τις κατηγορίες για διατάραξη κοινής ειρήνης και παράβαση του νόμου περί φωτοβολίδων, που αφορούσε επίθεση που κατηγορήθηκαν ότι διεξήγαγαν στα γραφεία της Χ.Α. στη Θεσσαλονίκη. Η δίκη τους ήταν προγραμματισμένη για σήμερα, Δευτέρα 9/12 και το αποτέλεσμά της ήταν η αθώωσή τους. Παρακάτω βρίσκεται το κειμενο-δήλωσή των κατηγορούμενων, το οποίο παρέδωσαν στην έδρα του δικαστηρίου και κρίναμε ότι χρήζει αναδημοσίευσης:)

Στην επαύριο της δολοφονίας του Παύλου Φύσσα: σκέψεις για τη διαδικασία εκφασισμού

των Χρήστου Αβραμίδη και Αντώνη Γαλανόπουλου*

Αναδημοσίευση από  το περιοδικό «Μαρξιστική Σκέψη»

Ξυπνήστε.

Πιέτρο Πεκοράι, 78 ετών.

Τον εκμεταλλεύτηκαν τα αφεντικά, τον σκότωσαν οι φασίστες

 

Ξυπνήστε.

Ντέτσιμο Μονάτι, 74 ετών, ανειδίκευτός από 8 ετών.

Τον εκμεταλλεύτηκαν τα αφεντικά, τον σκότωσαν οι φασίστες.

 

Ξυπνήστε.

Τζοσουέ Τουέλι, 72 ετών, ανειδίκευτος από 7 ετών.

Τον εκμεταλλεύτηκαν τα αφεντικά, τον σκότωσαν οι φασίστες.

Με αυτόν τον τρόπο ξεκινά μια από τις πιο συγκλονιστικές σκηνές στην ταινία «1900» του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι. Η οποία πιθανότατα αναφέρεται στα γεγονότα της κοιλάδας του Πάδου, κατά το δεύτερο εξάμηνο του 1922. Οι φασίστες μόλις έχουν πυρπολήσει ένα από τα σπίτια του λαού και δολοφονούν 5 γέρους, συνταξιούχους της εργατικής τάξης. Κατά τη μεταφορά των σωρών τους στους δρόμους του χωριού η κομμουνίστρια δασκάλα φωνάζει προς τα μπαλκόνια τα παραπάνω λόγια. Τελικά η κηδεία μετατρέπεται σε μία μεγάλη διαδήλωση. Ενενήντα χρόνια μετά, στην μακρά σειρά ονομάτων μπορεί να προστεθεί άλλο ένα. Παύλος Φύσσας, 34 ετών. Επισφαλώς εργαζόμενος από 19 ετών. Τον εκμεταλλεύτηκαν τα αφεντικά. Τον σκότωσαν οι φασίστες.